حلقه های علیت

یادداشت های از کتاب پنجمین فرمان - پیتر سنج

️ حلقه های علیت ️

واقعیت ها از حلقه های علت و معلول تشکیل یافته اند. در صورتی که ما روابط بین آنها را به صورت خطی می‌بینیم. این اولین محدودیت ما در مقابل تفکر سیستمی است.

زبان محاوره یکی از دلایل چنین تجربه‌ای در ذهنمان می‌باشد. زبان به ادراکات ما شکل می دهد. چیزی که ما می بینیم آن چیزی است که برای دیدنش آماده شده ایم. زبان های غربی با ساختار فاعل، فعل و مفعول خود برای بیان تصویر خطی از پدیده‌ها تجهیز و آماده شده‌اند. اگر ما قصد دیدن روابط درونی و سیستمی را داریم، نیاز به زبان خاص این منظور داریم. زبانی که از حلقه ها ساخته شده باشد. بدون چنین زبانی ما حسب عادت، تنها روابط خطی و پاره پاره را درک می کنیم، مانند عملی که تصمیم گیرندگان مسابقه تسلیحاتی انجام دادند. اهمیت این زبان زمانی بارزتر می گردد که ما قصد مواجه شدن با پیچیدگی‌های پویا و انتخاب های استراتژیک را داریم، به خصوص زمانی که با گروه های مختلف افراد سازمان ها سروکار داریم و به دنبال دریافت درستی از روابط نهانی بین حوادث و الگوهای تغییر هستیم.

برای روشن تر شدن مطلب، پر شدن یک لیوان آب، مثال مناسب و بسیار ساده ای است. از دیدگاه خطی با سادگی بیان می کنیم که: «من یک لیوان آب را پر می‌کنم.» اما بیان دقیق این واقعه به زبان حلقه های علی چگونه است؟

در حقیقت زمانی که لیوان در حال پر شدن است ما مرتباً سطح آب داخل لیوان را مورد نظر داریم و اختلاف بین آب موجود در لیوان و سطح مورد نظر را مشاهده می‌کنیم و به محض اینکه آب داخل لیوان نزدیک به سطح مورد انتظار ما رسید، جریان آب ورودی را کم می‌کنیم تا اینکه لیوان پر شود و نهایتاً شیر آب را میبندیم و جریان آب را قطع می‌کنیم. در واقع هنگام پر شدن لیوان ما به عنوان تنظیم کننده سطح آب عمل می نماییم. در این سیستم ۵ متغیر وجود دارند. سطح مطلوب آب (لیوان پر)، سطح فعلی آب در لیوان، فاصله بین این دو سطح، شیر آب و میزان جریان آب. این متغیرها در میان حلقه‌ای از روابط علی که «فرایند بازخور» نامیده می‌شود، عمل می نمایند. این فرایند مرتباً تکرار می شود تا آب داخل لیوان به سطح دلخواه برسد.

اغلب افراد تصور جامع و کاملی از مفهوم «بازخور» ندارند و حتی آن را بیجا استعمال می‌کنند. معمولاً مطلع شدن از نظرات سایرین را عموماً بازخور قلمداد می‌کنند. مثلاً اینگونه محاورات بسیار مصطلح است که: «بازخور و نظر سایرین در مورد تصمیم ما چیست؟» با این تصور بازخورد مثبت به معنای نظر مساعد و بازخور منفی مخالفت و تعارض محسوب می‌گردد. اما در تفکر سیستمی، بازخور مفهوم وسیعی دارد که شامل هر جریان رفت و برگشت بین علت و معلول می‌باشد. در تفکر سیستمی هر عمل و اقدامی هم علت است و هم معلول. رفت و برگشتی بین آنها وجود دارد. هیچ اقدامی یک‌جانبه یک طرفه نمی باشد.

ما را در سایت وبلاگ شخصي حسين رضازاده دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : rezazadeh-ha بازدید : 116 تاريخ : دوشنبه 4 مهر 1401 ساعت: 17:55